APELACIONI SUD - Pregled sudske prakse Apelacionog suda u Beogradu

23.03.2011.

Gž 627/11

REPUBLIKA SRBIJA
APELACIONI SUD U BEOGRAD
Gž 627/11
Dana 23.03.2011. godine
B E O G R A D

U IME NARODA

APELACIONI SUD U BEOGRADU, u veću sastavljenom od sudija: Branislava Bosiljkovića, predsednika veća, Zorice Jašarević i Vesne Matković, članova veća, u parnici tužioca AA, protiv tuženih BB i BB1, čiji je punomoćnik BA advokat, radi utvrđenja, odlučujući o žalbi tužioca izjavljenoj protiv presude Prvog osnovnog suda u Beogradu P-10605/10 od 25.06.2010. godine, u sednici veća održanoj dana 23.03.2011. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana žalba tužioca i POTVRĐUJE presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P-10605/10 od 25.06.2010. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P-10605/10 od 25.06.2010. godine, stavom prvim izreke, odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtev kojim je tužilac tražio da se utvrdi da je nosilac prava korišćenja na nepokretnosti-njivi, katastarska parcela broj aa površine _ upisanoj u privremeni list nepokretnosti broj aa1 KO _, što bi tuženi bili dužni da priznaju i da trpe da tužilac svoje pravo upiše u zemljišne i druge javne knjige. Stavom drugim izreke, odbijen je kao neosnovan predlog za određivanje privremene mere kojim je traženo da se zabrani tuženima ili bilo kom licu koje oni ovlaste prodaja, opterećenje ili drugo raspolaganje nepokretnošću-njivom na katastarskoj parceli aa površine _ ar upisanoj u privremeni list nepokretnosti broj aa1 KO _. Stavom trećim izreke, obavezan je tužilac da tuženima solidarno plati troškove parničnog postupka u iznosu od 9.900,00 dinara u roku od 15 dana od dana prijema pismenog otpravka presude, pod pretnjom prinudnog izvršenja.

Protiv navedene presude, tužilac je blagovremeno izjavio žalbu zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.

Tuženi su dali odgovor na žalbu tužioca.

Ispitujući pravilnost pobijane presude, u smislu člana 372 ZPP-a, drugostepeni sud je našao da žalba nije osnovana.

U provedenom postupku nisu učinjene bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 361 stav 2 tačke 1,2,5,7 i 9 ZPP-a na koje drugostepeni sud pazi po službenoj dužnosti. Žalbom, izjavljenom i iz razloga predviđenog članom 360 stav 1 tačka 1 ZPP-a, posebno se ne ukazuje da prvostepeni sud nije primenio ili da je nepravilno primenio neku drugu odredbu Zakona o parničnom postupku i da je to imalo uticaja na pravilnost pobijane presude.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, sada pokojna PP je tokom 1983. godine od AA1 primila iznos od 80.000,00 tadašnjih dinara na ime naknade-cene za preneto pravo korišćenja zemljišta-njive na katastarskoj parceli aa u površini od _ m2 u KO _. Rešenjem Opštinske uprave društvenih prihoda Opštine Vračar broj 467/1-24/86-VI od 11.07.1986. godine sada pokojnoj PP oduzet je novac u iznosu od 280.000,00 tadašnjih dinara jer je stečen nedozvoljenim prometom gradskog građevinskog zemljišta-katastarskim parcelama aa i aa2 upisanim u zk.ul._ KO _, i prenet u Fond društvene svojine. Presudom Vrhovnog suda Srbije U-1256/86 od 24.12.1986. godine odbijena je tužba sada pokojne PP podneta protiv rešenja Gradske uprave društvenih prihoda IV-02 br.467-63/86 od 24.09.1986. godine kojim je odbijena njena žalba izjavljena protiv rešenja prvostepenog organa od 11.07.1986. godine. Pravosnažnim rešenjem O-544/91 od 24.05.1991. godine tuženi su, sa jednakim naslednim udelima, oglašeni za naslednike zaostavštine pokojne PP koju, između ostalog, čini i pravo korišćenja katastarske parcele aa u površini od _ ari upisane u zk.ul._ KO _. Navedena parcela je sada upisana u privremeni list nepokretnosti broj _ KO _, kao zemljište u državnoj svojini-vlasništvo Republike Srbije sa pravom korišćenja pokojne PP.

Na osnovu ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je odbio tužbeni zahtev za utvrđenje prava korišćenja tužioca na katastarskoj parceli aa površine _ ar upisanoj u privremeni list nepokretnosti broj 1167 KO Krnjača, smatrajući da je tužilac očiglednom greškom u pisanju spornu parcelu u tužbi označio brojem aa2. Tužilac u žalbi ne ukazuje da je pobijanom presudom prekoračen tužbeni zahtev tako što je odlučeno o nečem drugom a ne o onome što je tužbom traženo.

I po nalaženju ovoga suda, tužilac ne može steći pravo korišćenja na zemljištu koje ima status gradskog građevinskog zemljišta u državnoj svojini sa pravom korišćenja tuženih kao zakonskih naslednika ranijeg korisnika tog zemljišta, sada pokojne PP.

Odredbom člana 26 Zakona o građevinskom zemljištu (''Službeni glasnik SRS'' broj 20/79 i 16/83), važećeg u vreme kada su pravni prethodnici stranaka izvršili promet neizgrađenog gradskog građevinskog zemljišta-njive na području KO _ uz naknadu, bilo je propisano da raniji sopstvenik neizgrađenog gradskog građevinskog zemljišta ima pravo da koristi to zemljište i da ga upotrebljava za dozvoljene svrhe, na način kojim se ne menja oblik i svojstvo zemljišne parcele, do dana kada ga je na osnovu odluke nadležnog opštinskog organa dužan da preda opštini, odnosno određenom korisniku, radi privođenja tog zemljišta nameni određenoj urbanističkim planom. Pravo korišćenja iz navedene zakonske odredbe, shodno članu 29 stav 1 istog zakona, raniji sopstvenik mogao je preneti samo na bračnog druga, potomke, usvojenike, roditelje i usvojioce koji ovo pravo nisu mogli preneti pravnim poslom na druga lica. Stavom trećim ove odredbe bilo je propisano da je pravni posao zaključen protivno odredbi stava prvog tog člana ništav.

Pravni posao kojim je tokom 1983. godine izvršen prenos prava korišćenja neizgrađenog gradskog građevinskog zemljišta u _ na pravnog prethodnika tužioca je ništav u smislu citiranog člana 29 stav 1 i 3 tada važećeg Zakona o građevinskom zemljištu, zato što pravni prethodnik tužioca nije pripadao krugu lica na koje je to pravo pravni prethodnik tuženih mogla preneti. Zbog toga, pravni prethodnik tužioca po tom osnovu nije mogao steći pravo korišćenja na spornom zemljištu niti je to pravo moglo naknadno preći na tužica kao njegovog pravnog sledbenika. Državina tužioca i njegovog pravnog prethodnika na spornom zemljištu u određenom vremenskom periodu takođe ne može biti valjani pravni osnov za sticanje prava korišćenja. Protek određenog vremena i državina su činjenice koje su, shodno članu 28 Zakona o osnovama svojinsko-pravnih odnosa, relevantne za održaj kao zakonom priznati način sticanja prava svojine. Međutim, ovaj način sticanja prava svojine ne može se primenjivati i na sticanje prava korišćenja građevinskog zemljišta jer je pravo na tom zemljištu regulisano posebnim propisima.

Pravilno je prvostepeni sud odbio i predlog za određivanje privremene mere jer za to, iz izloženih razloga, nisu bili ispunjeni uslovi propisani članom 302 ZIP-a.

Izjavljenom žalbom, po nalaženju drugostepenog suda, neosnovano se osporava pravilnost prvostepene presude.

Ništav ugovor ne može postati punovažan ni kad razlog ništavosti docnije nestane. Odredbom člana 107 stav 1 Zakona o obligacionim odnosima izričito je propisano da ništav ugovor ne postaje punovažan kad zabrana ili koji drugi uzrok ništavosti naknadno nestane. Zbog toga, pravni posao koji su zaključili pravni prethodnici stranaka i, protivno tada važećim zakonskim odredbama, izvršili promet neizgrađenog gradskog građevinskog zemljišta ne može postati punovažan zato što je, usled izmene zakona, sada dozvoljen promet tog zemljišta, odnosno propisana konverzija prava korišćenja istog u pravo svojine. Priznavanje punovažnosti pravnom poslu kojim su pravni prethodnici stranaka izvršili promet neizgrađenog gradskog građevinskog zemljišta sa pozivom na odredbe sada važećeg Zakona o planiranju i izgradnji značilo bi retroaktivnu primenu tog zakona, što je u suprotnosti sa članom 197 stav 1 Ustava Republike Srbije niti je, u smislu stava drugog navedene Ustavne odredbe, tim zakonom predviđeno da pojedine njegove odredbe o građevinskom zemljištu imaju povratno dejstvo.

Bespravnom izgradnjom objekta ne može se steći pravo korišćenja zemljišta koje nije na zakonit način dato graditelju na korišćenje. Pristupajući bespravnoj gradnji na tom zemljištu tužilac je preuzeo rizik štetnih posledica koje mogu nastati zbog takvog njegovog ponašanja. Zato je bez uticaja na odluku u ovom sporu navod žalbe da tužilac sada ne može da legalizuje objekte dok prethodno ne utvrdi pravo korišćenja zemljišta.

Potvrđena je i odluka o troškovima postupka jer je zasnovana na pravilnoj primeni članova 149 i 150 ZPP-a.

Sa svega navedenog, na osnovu člana 375 ZPP-a, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća-sudija
Branislav Bosiljković s.r.

Za tačnost otpravka
upravitelj pisarnice
Svetlana Antić